Dyskopatia odcinka lędźwiowego jest jedną z przyczyn bólów kręgosłupa w dolnej części pleców.
Czym jest dyskopatia?Co ją powoduje? Jakie dobrać postępowanie i ćwiczenia, aby sobie pomóc?
Dyski międzykręgowe inaczej nazywane krążkami międzykręgowymi są codziennie poddawane siłom obciążającym . Nadmierne obciążenie może być wywoływane przez złą postawę lub obciążające, źle wykonywane czynności ruchowe. Po upływie jakiegoś czasu te złe nawyki mogą wywoływać zmiany degeneracyjne w krążku międzykręgowym, jego odkształcenie( prolaps) bądź nawet rozerwanie (ekstruzja, sekwestr). Najczęstszym miejscem urazu jest odcinek lędźwiowy na poziomie L4-L5-S1
Główną przyczyną dyskopatii jest wykonywanie nadmiernego zgięcia w odcinku lędźwiowym( zmniejszenie lordozy) i ruch rotacyjny. Te dwa ruchy wywołują negatywne siły przeciążeniowe oddziaływujące na otoczkę krążka, z czasem ją odkształcają i niszczą. Przy dużym dodatkowym obciążeniu ( wykonując wymienione ruchu z dodatkowym obciążeniem np dźwigając paczkę, unosząc dziecko, podnosząc ciężar itp) zniszczenie może być nagłe z rozerwaniem struktury pierścienia włóknistego i wytworzeniem bólu. Struktura budowy krążka może dotknąć, ucisnąć struktury nerwowe. Uciśnięte nerwy mogą wywoływać uczucie, drętwienia, niedowładu, promieniowania do kończyny.
Pochylanie do przodu i siadanie może zwiększać objawy. Objawy mogą być nasilone rano, a z biegiem dnia zmniejszać się. Kichanie i kaszel może intensyfikować ból. W badaniu fizykalnym osoba może być pochylona do przodu z odsuwaniem się od miejsca bólowego. W okolicach lędźwi palpacyjnie odczuć można wzmożone napięcie mięśniowe. Badanie RM, test SLR czy SLUMP może nam pomóc potwierdzić diagnozę.
W fazie ostrej, aby sobie pomóc unikamy wysiłku fizycznego, a przyjmujemy postawy i czynności, które nie zaostrzają bólu. Np w leżeniu na plecach z nogami na krześle zgiętymi w kolanie i biodrze 90 stopni.( Postawa ta daje nam lekką trakcję – wyciąganie na lędźwiach, powodując centralizację uwypukliny, zmniejszanie bólu) Unikamy postawy siedzącej. Stanie i chodzenie tylko w minimalnym zakresie czasu(x < 10 min) W czasie 1-3 dni zaleca się stosowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych przepisanych przez lekarza. Można stosować ćwiczenia w leżeniu na plecach, boku, w odciążeniu, stabilizujące kręgosłup( na mięsień poprzeczny, wielodzielny) bez wywoływania objawów bólowych.
W fazie drugiej (4 dzień- 4 tygodnie) należy zwiększać delikatnie zakres ruchomości kręgosłupa, zmniejszać napięcie nadmiernie spiętych mięśni, odzyskać prostą sylwetkę (przy występującym pochyleniu, bocznej dewiacji tułowia) kontynuować ćwiczenia na mięśnie głębokie odpowiedzialne za stabilizację segmentową np wielodzielny. Później dobrze przejść do ćwiczeń na gorset mięśniowy między klatką, a miednicą z przodu, boku i tyłu. Ogranicza się siedzenie i powoli wdraża chód 10- 30 min. Dobrze jest zastosować lekkie ćwiczenia trakcyjne na odc lędźwiowy. Około 3 tygodnia wdrożyć można więcej ćwiczeń funkcjonalnych, przysiadów( bez spłycania lordozy), ćwiczeń balansowych bez zwiększania ucisku osiowego kręgosłupa. Około 4 tygodnia przyzwyczajamy się do większej ilości siedzenia.
W fazie trzeciej( 5 tygodni- 6 miesięcy) zwiększamy obciążenie ćwiczeń stabilizujących kręgosłup i funkcjonalnych np przysiady, pompki w opadzie tułowia z zachowaniem stabilnego tułowia, podciąganie, wyciskanie. Różne formy desek super się tu sprawdzają. Deska przodem, bokiem, tyłem. Staramy się odzyskać utracony zakres ruchomości ćwiczeniami rozciągającymi. Ćwiczenia w tym okresie mogą być bardziej wymagające. Dobrze angażować w planie treningowych wszystkie grupy mięśniowe w ćwiczeniach wielostawowych.
W przypadku ekstruzji i sekwestracji, można jedynie ból złagodzić elektryczną stymulacją. Z czasem syptomy bólowe powinny przejść, ale jeśli są objawy uszkodzenia nerwu może być potrzebne przeprowadzenie operacji.
UWAGA: Powyższy opis działania powinien być wykonywany pod okiem specjalisty. Ćwicząc samemu wykonujesz ćwiczenia na własną odpowiedzialność!
Autor:
Marcjan Piotrowski – magister wychowania fizycznego AWF Warszawa. Trener personalny Międzynarodowej Federacji Kulturystyki IFBB z ponad 7 letnim stażem. Terapeuta leczenia ruchem. Doradca żywieniowy. Trener przygotowania motorycznego. Instruktor i trener pływania. Instruktor gimnastyki, kulturystyki i fitness.